Vergi Borcu Ödenmezse Ne Olur? Cezası Nedir?

Vergi borcu ödenmezse ne olur?

Vergi borcu, kişi ve kurumlardan kanuni olarak alınan, amacı kamu kurumlarının hizmetlerini finanse etmek olan bir borçtur. Devlet hizmetlerini doğrudan etkilemesi sebebiyle, vergi borcunun zamanında ödenmemesi çeşitli yaptırımların ortaya çıkmasına neden olabilir. Vergi borcu ödenmezse ne olur sorusunun yanıtı, ilk etapta basit yaptırımlar olsa da ilerleyen dönemde daha ciddi uygulamalara dönüşebilir.

Hem şirketler hem de yurttaşlar için, vergi borçlarının dönemleri takip edilmeli ve vadesi içinde ödeme yapılmalıdır. Vergi borcunun ödenmemesi durumunda, Vergi Kanunu’nda yer alan yaptırımlar gerçekleşmektedir.

Vergi borcunun zamanında ödenmemesi durumunda borç, takipli borca dönüşür. Takipli vergi borcu, gecikme cezası ile artmaya başlar. Takipli borç gecikme cezasına rağmen ödenmiyorsa, borca faiz de işlemeye başlar. Vergi mükellefinin borcunu ödememeye devam etmesi, haciz işleminin yanı sıra banka hesaplarının dondurulmasına uzanan yaptırımlar içerebilir. 

Vergi borcu cezası türleri nelerdir?

Vergi borcu, gerçek ve tüzel kişilere, yani vergi borcu yüklenebilen mükellefler için geçerlidir. Vergi mükellefleri bir ticari şirket olabileceği gibi bir şahıs da olabilir. Vergi borcu cezaları, borçların zamanında ödenmemesi durumunda caydırıcı etki yapma amacıyla uygulanır. Vergilendirmede eşitliği ve etkinliği sağlamak adına, mükelleflerin yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda vergi borcu cezası uygulanır. 

Vergi kabahatleri, temel olarak iki gruba ayrılır. Vergi dairesi tarafından cezalandırılan vergi kabahatleri içinde vergi ziyaı ve usulsüzlük yer alır. Kaçakçılık, vergi mahremiyetinin ihlali ise ceza mahkemesi tarafından cezalandırılan kabahatleri kapsar ve cezalar çok daha ağırdır.

Vergi ziyaı

Vergi Kanunu, mükelleflerin vergi ödeme sorumluluklarını yerine getirmemesi durumunda vergi ziyaı hükmünü içerir. Bu suç, bir mükellefin vergilerini zamanında ödememesi, verginin eksik tahakkuk ettirilmesi gibi durumlarda söz konusudur. Vergi ziyaı suçuyla ilgili bir diğer konu da, vergi indirimi almak amacıyla kişisel ve ailevi maddi durumlarda, gerçek dışı beyanda bulunmaktır. Vergi borcunda indirim almak amacıyla yapılan beyanlar bir suçtur. 

Vergi ziyaı suçunda, mükellefe ilgili verginin 1 katı tutarında ceza kesilmektedir. Buna ek olarak, Vergi Kanunu’nda yer alan kaçakçılık suçlarıyla ilgili bir bağlantı tespit edilmesi durumunda bu ceza verginin üç katı olarak uygulanır. 

Usulsüzlük

Vergi Kanunu’nda yer alan diğer bir ceza türü de usulsüzlüktür. Usulsüzlük cezası, kanunda belirtilen usullere riayet etmeden yapılan işlemleri kapsar. Usulsüzlük, Vergi Ziyaı suçunda olduğu gibi bir vergi kaybının olması şartını içermez. Usulsüzlük cezaları genel ve özel olarak iki konu başlığında ele alınmaktadır.

Genel usulsüzlük

Genel usulsüzlük fiilleri, birinci ve ikinci derece usulsüzlükler olarak iki grupta incelenir. 

Birinci derece usulsüzlükler arasında vergi ve harç beyannamesinin yasal süre içinde teslim edilmemiş olması; zorunlu defterlerden birinin tutulmamış olması; defter kayıtlarının incelemeye olanak vermeyecek ölçüde karışık olması; işe başlamanın bildirilmemesi gibi konular yer alır.

İkinci derece usulsüzlükler içinde ise hesap kayıtlarında eksik evrak bulunması; beyannamelerle ilgili kurallara uyulmamış olması; vergi karnesinin alınmamış olması, yazılı bildirimlerin zamanında yapılmamış olması gibi konular yer alır. 

Özel usulsüzlük

Vergi usulsüzlükleri içinde, özel usulsüzlük cezaları en ağır cezalardır. Özel usulsüzlük cezaları, Vergi Kanunu’nun 353, 354 ve 355. maddelerinde ele alınmıştır. Özel usulsüzlük cezaları neden verilir dendiğinde ise, fatura kesmemek ya da almamak örnek verilebilir. 

Vergi borcu cezalarında muafiyet yaratan durumlar nelerdir?

Vergi borçlarının zamanında ödenmesi, tüm mükellefler için zorunludur ve cezaları söz konusudur. Ancak belli durumlarda, vergi cezalarının ortadan kalkması da söz konusu olabilir. Vergi cezalarını kaldıran özel durumlar şu şekildedir:

• Yanılma: Vergi süreçleriyle ilgili, devlet dairesinden aldığı bilgi doğrultusunda hareket eden bir mükellef, yaptığı işlem suça sebep olsa dahi cezalandırılmaz.
• Mücbir sebepler: Vergi Kanunu’nda yer alan mücbir sebeplerden bazılarının olması durumunda, vergi cezası kesilmez. Bu sebepler, kanunun 13. maddesinde belirtilmiştir.
• Ödeme yapmak: Vergi cezasını vadesi içinde ödeyen mükellefin cezaları kaldırılır.
• Vefat: Bir vergi mükellefinin ölümü durumunda vergi cezaları düşer. 
• Uzlaşma: Vergi ziyaı cezalarında, mükellef ile vergi dairesi arasında uzlaşma olursa, ceza kaldırılabilir.

Bu durumlara ek olarak doğal afetler, toplu indirim, af, ıslah gibi konular da vergi borcu cezasının ortadan kaldıran durumlar içindedir.

Vergi borcunu ödemeyenler hapse girer mi?

Vergi borcunun zamanında ödenmesi zorunludur. Borcunu vade içinde ödemeyenler, cezalı olarak öderler ve maddi gücü olmayan mükellefler, yapılandırmaya gidebilir. Vergi borcunun ödenmemesi durumunda hapis cezası verilir mi sorusunun yanıtı ise merak edilmektedir. Yasal olarak, vergi borcunun ödenmemesi durumunda hapis cezası söz konusu olabilir, bu durum vergi cezasının türüne göre değişmektedir.

Vergi Kanunu’na göre hapis cezasına çarptırılabilecek vergi suçları ve kapsamı şu şekildedir:

Defterlerde ve kayıtlarda hile yapmak, yanıltıcı belge düzenlemek: 18 aydan 5 yıla kadar hapis cezası

Saklanması zorunlu olan belge, kayıt ve defterleri yok etme, baş yapraklar koyma ve sahtecilik yapmak: 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası

Vergi borçlarında, zamanaşımı durumunda belli bir süre sonra ceza ortadan kalkmaktadır. İlgili vergi borcunun beş yıl içinde mükellefe tebliğ edilmemesi vergiyi zamanaşımına uğratır.